Goede vragen stellen en kritisch denken| Elke Wiss

foto begin ermee misschien even kort voor degenen die niet weten wie jij bent jezelf introduceren jazeker mijn naam is erg wit en ik heb inderdaad boek geschreven socrates op snickers en mijn achtergrond ligt in theater dus ik ben theatermaker regisseur docent een paar jaar geleden helemaal gegrepen door de kunst van een helder denken over kritisch denken en vragen stellen en toen dacht ik ja daar zouden meer mensen kennis mee kunt maken en wat levert het veel op in mijn eigen gesprekken ik heb me er vastgebeten terrier daar is een boek uit ons wel zo dat er een knik en wat triggerde dat dat je dat vooral dat helder denken dat kan ik niet uit de lucht vallen wat was daar de achtergrond van dat begonnen eigenlijk vanuit mijn eigen behoeften als theater maken of als kunstenaar of er überhaupt als je iets wil maken of dat nou een podcast is een schilderij of een je wil iets creëren dan heb je vaak zo’n creatief proces in je hoofd je weet wel ongeveer waar je heen wil stel jullie een voorstelling maken over families en over contacten binnen families ik noemen dan kan het ook best wel creatieve kluwen zijn in je hoofd dat is een en dus daar wil ik dan helderheid over als maker en twee je wil dat ook nog eens kunnen doen samen met je spelers toen is de ik ben niet regisseur die zegt loop van links naar rechts kijk heel boos en zich op deze tekst maar ik ook graag hun ervaringen en hun ideeën naar boven halen dus ik dacht ja ik wil daar wat handvatten voor hoe kan ik nou mijn eigen gedachten proces structureren helderder krijgen wat ik wil zeggen wat bij mij bast wie ik ben en welk verhaal te vertellen aan publiek en anderzijds wil ik handvatten om mijn spelers beter te kunnen bevragen en begon zijn soort zelfontwikkeling dat echt nou gewoon voor mezelf maar ja in de nota was ik zo hoog dat ik dacht ik ben bezig een fietsje van jammer dit moet iedere je kunnen ik ook dan in bij socrates terecht want income borst als je googled helder nadenken is dat niet de eerste richtingen boven komt nee dat klopt ik ben begonnen en algemene een jaar opleiding praktische filosofie aan het is filet en een van de eerste lesdagen voerden we daar een socratisch gesprek dus ik wil ook al iets gehoord over socrates en de beste mannen maar toen maakte ik kennis met die vorm van gesprekken voeren en dacht ik ja maar dit is wauw wat een bijzondere manier om gesprekken te voeren een heel anders dan wat we gewend zijn dus dat was mijn eerste kennismaking en daarna ben ik een opleiding gaan volgen tot sokratis gespreksleider en toen dacht ik ja dit is zo gaat dat hier is wat is het eventjes de diepte in wat dat betreft het socratisch gesprek of gespreksvoering wat houdt dat precies in en zo gratis gesprek is eigenlijk een onderzoeks gesprek waarbij met een groepje of met zijn tweeën zegt we hebben hier een vraag en die willen we onderzoeken en dat kan voor een groep onbekenden bijvoorbeeld de vraag zijn mag je liegen tegen vrienden waar je moet je stoppen mijn helpen maar in werkkringen de artsen bijvoorbeeld wat mag een arts beslissen mag een rechter een eigen mening hebben dat ze gewoon super wezenlijke vragen maar van het is dat ik denk als ik die vragen hoor denk ik ook de gebeurt gelijk iets inderdaad mag je liegen tegen vrienden en wanneer dan wel wanneer dan niet een beetje in socratisch gesprek doet is eigenlijk met z’n alle zeggen we gaan hier op zoek naar waarheid en wijsheid net zoals ook het estate en en thuis jaar geleden niet om de ander te overtuigen van je eigen gelijk of om een debat te voeren van alle mee te krijgen van echt onderzoeken hoe zit dat nou mag je liggen tegen vrienden en een kleine wat het onderscheidt van andere soorten gesprek is dat een socratisch gesprek eigenlijk altijd vertrekt van het ene concrete’ situatie dus iemand uit de groep die dan zegt nou vorige week zat ik met mijn vriendin tess ook het ras en zijn vroeg wat doe je vrijdag zullen samen gaan eten en toen heb ik gezegd dat ik een afspraak had met google-logo eigenlijk want we zijn ze prijs party aan het organiseren voor haar en ik wilde niet dat je dat wist en in socratisch gesprek ga je van die vraag mag je liegen tegen vrienden en die situatie tessa terras ze prijs party die leg je naast elkaar en dan krijgt het onderzoek en in scherpt en diepgang want als ik met jou gesprekken hebt over mag je liegen tegen vrienden ja dan kun je er met een half uurtje wil een soort van consensus over bereiken van na soms wel soms niet namelijk dan wel dan niet in punt maar als we naar die ene situatie kijken met tessa op het terras met de verbruik party dan moeten we in een super scherp stelling nemen en zeggen is hier dan sprake van lichaam is hier nou überhaupt sprake van vriendschap waarom wel waarom niet zo dat een beetje in een notendop aan wat het socratisch gesprek is het is vaak niet ontregelen de ervaring voor deelnemers komen dacht ik zo oh oké vertel nou je wordt in de socratisch gesprek door gespreksleider die een beetje als een horsell je vraagt om die standpunt te verduidelijken wat je wil zeggen samen te vatten in een zin je wordt uitgenodigd om anderen hagen je wordt uitgenodigd om andere perspectief in te nemen en heel maken mensen over neiging om hun eigen standpunt te verdedigen een monoloog te houden een vurig pleidooi maar het kan daar allemaal niet dus je wordt gevraagd kort en bondig en helder te spreken en elkaar te bevragen in plaats van de ander te overtuigen op te genezen om je ziet het verkeerd [Muziek] dus dat is voor mensen vaak wel even hard werken het vraagt heel veel discipline en vertraging en echt anders spreken dan dat je dagelijks doet en mijn vinger mensen vaak ook helemaal niet zo leuk oh ik doe het ene keer waar de weg zijn assistent een beetje beroepsdeformatie van mijn kant uit hij zegt vertraging tof ik wel interessant in en in welk opzicht of of kan je dat toelichten maar waar zwaar zien we die vertraging dan in die gesprekken eigenlijk de hele tijd dus stel je een kring voor met zes of zeven mensen die gaan het hebben over een vraag mag je liegen tegen vrienden en er is één iemand en begint een vurig pleidooi je de vertraging zit een alleen dat hij dat plato je helemaal niet mag houden van de gespreksleider maar waarschijnlijk gevraagd wordt zijn punt zou te vatten in een zin en vervolgens wordt de vraag gesteld cool dat wat piet daar zegt en dat beantwoord dan peter stamppot band we dan de rest van de groep mag allebei het gebeurt ook heel vaak dat verderop een gesprek op het meer getrainde mensen ik je schrijft ook vaak bewering een argument op dat piet na 10 minuten naar zuigen argument zit te kijken en denkt ach wat onzin wat ik daar heb gezegd en dat zijn het niet gewend om afstand te nemen van ons eigen spreken en daar is goed tegenaan te schoppen en misschien zelfs wel voor om juist te verklaren worden druist helemaal ik heb sigrid me af transactie geloof en stereotypen short cuts dat natuurlijk gewoon helemaal hoe wij gewoon wire het zij is dat we zo snel mogelijk zoveel bank informatie en eigenlijk zeggen ho stop even terug in de basis je argumenten jouw overtuigingen je mening neem dat ze onder de loep dat is dus je moet heel erg denken aan byron katie en volgens mij het klinkt bijna alsof ze wat zij dan in de en byron katie verscheen die haar niet kennis en spiritueel leraar lerares denk dat ik het zo mag noemen die heel erg aansluit op zelf in kwade zelf onderzoek bekijk je gedachten oké maar is het echt waar weet wel in prachtige methodiek ik wat ik jou hoor zeg een soort van dat maar bijna zo van in en externe en met de groep om je heen ook gaan kijken hoe waar is dit ja klopt klopt het want je werd het uitgangspunt is dat we wij zullen worden ja en we worden alleen maar muizen door ons denken te scherpen aan dat van de ander en niet in je eigen hoofd je oordelen te blijven verhalen die je toch al had dus dat vraagt ook wel dat je jezelf na bevragen en dat je aan dranken le wordt gebracht omdat een ander met hele sterke argumenten komt en dat maakt het en ontregelende ervaring van wel eentje die die je die je bijblijft omdat het je zo confronteert met mij namelijk binnen halfuur weet niemand meer wat vriendschap is en wat helpen is en begint natuurlijk met je twee en dan dat ik zie wel zo’n groep vormen ze ook helpen en nu weet je alles staat op zijn kop eventjes wat gebeurt er dan daarna ben ik heel blij als de drugs langer dan weet je in ieder geval dat je op een punt bent waarbij de deelnemers het realiseren van al wacht even maar alles wat ik tot hiertoe dacht zijn soort oude verroeste kennis misschien wel klopt misschien niet laten we dan nu eens opnieuw gaan kijken en doorzoeken en dan begint het werk was echt hoe belangrijk is in dat kader nou voor kennis maar het feit dat de geest al kennis heeft of getraind is we de stel dat mijn notie van vriendschap dan in één keer op aan het wankelen wordt gebracht wie vult dat dan in want dat was hoe ik er van tevoren overdag nu blijkt dat misschien dat dat konstrukt aan het wankelen wordt gebracht het is dat ruim wie gaat op zoek naar die wijsheid en waar komt die dan vandaan moeten dan iemand bij zitten die heel erg geschoold en gelezen is hoe gebeurt dat het veronderstelt dat er iemand is die het wel weet maar ja ik vind het mooie aan socratisch gesprek je weet het allemaal niet en alleen maar door samen goed na te denken kom je koekje en tot wijsheid en nieuwe kennis en nieuwe ideeën en het is [Muziek] zinloos denk ik om te verwachten dat je in shock raad eens gesprekken keurig netjes antwoord gaat vondelingen op de vraag mag je liegen tegen vrienden eerder wordt het onderzoek nog groter en je moet natuurlijk concept onderzoek als vriendschap liegen ben ik het automatisch ook over waarheid en de grens tussen vriendschap en kennissen misschien wel en wanneer mag je met liegen wanneer is iets liegen is verzwijgen hetzelfde als liegen dus je ontdekt vooral verbanden die je daarvoor nog niet zag of begrippen krijgen net andere betekenis voor je misschien ze concreet voorbeeld wel leuk ja ik had laatst een vriendinnengroep was echt ik ken ook een 30 jaar of zo die wilde socratisch gesprek voeren naar aanleiding van deze vraag mag je liegen tegen vrienden dat was best wel spannend wat zuivere zelf een vriendinnengroep dus de vraag is dan ook dat wapen klik in het hier en nu en de casus was iemand die had een paar vriendinnen gehad en die moet bepalen zaten lekker aan de koffie en thee iemand naar veel moet eigenlijk die vakantie is bespreken maar curaçao we hadden ze ooit gezegd dat ze eens een keertje naar kunnen zouden gaan en doen wat zeg jij hartstikke leuk vervolgens liet het gesprek een beetje doodbloeden het is jou op dat moment dat ik zei ja leuk heb ik heel veel zin in lieg ik want als ik heel eerlijk ben wil ik helemaal niet met deze vrouwen naar kunnen zou ik vind wel aardig maar ik ben niet zo’n reiziger kan niet van vliegend keer ik ben zouden we zouden 10 dagen gaan of ik erg veel te lang ja maar ik zei ja leuk u gezellig en je voelt als dan de vraag is mag je liegen tegen vrienden in dit geval die vriendinnen die nu denken hoe ze vindt het heel leuk en gezellig maar vreemd dat ze nooit meer terug komt en dit is dit is je kaas is dan voel je echt over ja dat moet wel interessant gesprek heeft u dan gelogen heeft iets verzwegen is er dan sprake van vriendschap als je niet gewoon tegen vriendinnen kan zeggen van nou je kan ons ook nagedacht vind er niks en in het gesprek floyd en zo al die begrippen langzaam uit en wat je ziet is dat natuurlijk mensen heel fanatiek beginnen want het meteen een mening het meteen een idee maar binnen no-time weg niet meer hoe het nou precies zit ik moet echt ik ga even een voorbeeldje er bij de airforce mij helemaal op aan haard echt snoep te vallen nu meteen specifiek met hetzelfde casus komt ik zat van de week op een in café naast mij niet naast naast maar tafeltje naast maar ik kon het gesprek hoor jaar echt heel erg fout natuurlijk maar tas verder heel stil moest ik werd gedwongen om te luisteren en als practice twee mij dit twee jonge meiden en het was ging ongeveer samengevat in meisje jouw we tennissen altijd een keer in de week en er is een meisje en ik heb tegen haar thank you als een keertje moet uitvalt kan je meedoen maar ik vind dat eigenlijk helemaal niet leuk ik heb dat gewoon gezegd uit een soort van aardigheid en zoals het leger van midjan vertellen van al ik heb iets stoms gedaan ik heb de zo’n spijt van ik heb nooit ik er haar moeten zeggen je kan meedoen want nu ja zij verwacht iets ik voel me schuldig ik hoor je dat die als het gaat over waar zijn een trouwe zijne en leiderschap over je leven nemen zijn dat soort situaties als je die heel vaak en heel lang doe het jaar weet je been aan jouw leven aan het lijden of de verwachtingen van anderen maar het ging verder het zes jaar maar een film niemand de uit dus ik heb ook nooit uit kunt nodigen en toen heb ik het eind nog een heb je erachter aangestuurd van jos hermans met z’n tweeën gaan tennissen en daar hadden ze dus over van alle dat heb ik nu toch weer gedaan en dan denk ik van ja maar zoiets escaleert dus na uiteindelijk ik zit er een me voel me als je dat dan nog honderd keer dat soort situaties doet dat zijn en de verhaal dat mensen op een altaar staan op hun trouwdag er een kussen van ja machete wat doe ik hier en voor wie weet jouw en hoe waar is dit voor wat ik belangrijk vind ik vond het heerlijk om bij zij waren overal kwetsen ja nee ja nee ik doe het dan toch maar ik vind het eigenlijk helemaal niet leuk en ik vind het ook niet aardig dat is het dat soort voorbeelden in een heeft een vliegtuig of een vriend waartegen je als het gezegd nee de jurk sluit de prachtig nee goed idee verhuizen en groningen terwijl je eigenlijk denkt heel nauw slecht idee zodat het ook liever in het meest persoonlijke scheldt ook het meest universele denk ik en is er dus ook heel veel wijsheid te vinden als je zou casusonderzoek te praten is een manier ja en de reacties daarop familie wel interessant want ik zie meteen hem er omheen meisje wat doe je jezelf aan which ook pas op dat je ze ook niet verliest zo een bevriend voelt zij haastig een heel lief meisje want zij dorpshuis heel zorgzaam en heel lief ja dus als je dat we socratische manier onderzoek met z’n tweeën van heel wat is dit nou dan kom je ook achter hoe jouw opvattingen zich verhouden ten opzichte van anderen die tekenen zich veel scherper af hoeveel heldere voor jezelf ja en wat is dan jouw rol als gesprek sla hebben wat breng jij dan in of juist wel heel irritant nou stel je voor je zit in zo’n gesprek je hebt een mening en we zijn een beetje gewend aan dat we een mening hebben en dat we die op heel hard verkondigen dus dat is mijn rol is het gesprek zo structureren dat we zeker weten dat we elkaar begrijpen en dat is ook dat het allereerst de hele kunst want als je een monoloog houdt maar ik zit ondertussen met mijn hoofd mij want ik zometeen wil zeggen en begrijpen lokaal niet dus mijn rol is continu inbreker zorgen dat iemand concretiseert wat hij zegt dat hij het samenvat dat iedereen het begrijpt dat er eigenlijk weinig misverstand is dat ze elkaar vragen gaan stellen dus dat is een beginnen als je als deelnemer in gesprek zit best wel irritant want je wil een verhaal afsteken en komt gespreksleider zegt je hebt nu een hele monoloog kun je samenvatten wat je hebt in een zin maar als het aan gewend zijn gaan het ook geen met zelf doen dus mijn doel is eigenlijk om een gespreksgroep te hebben waarbij ik kon minstens een kwartier mijn mond kan houden en dat ze elkaar vragen gaan stellen van hoe bedoel je dat dat heeft niks met mij te maken waarom noem je dat liggen en dat niet waarom denk jij dat hier sprake is van vriendschap welke argumenten heb je daarvoor maar dat vergt vaak wel even discipline om die zo kritische houding aan te nemen in plaats van vooral te vertellen wat je zelf zou willen zeggen eigenlijk super jammer mening dat ie kunst van dat gesprekken voeren en samen dat uitpluizen van maar hoe denken we het eigenlijk over ja ik heb interviewtechnieken gedoseerd op een hbo en überhaupt doorvragen dat is echt zo zit niet in ons systeem want het gaat niet vanzelf maar als dan voorbeeldje het ging hem in mijn interview toen ik ook vakantie een afstand persona is echt zon zee strand van zonvakantie dan heeft die andere meteen een beeld bij al kookt eurostrand gezellig met de meiden haten stappen die kamer mijn beeld van de strandvakanties meteen al verschrikkelijk die hun kinderen op strand en dat zand in mijn slipje weet je wel gewoon bar vervelend oma vraag dan door wat je ook op je dat dat mijn uit wat doe je dan ricciotti vakantie eruit als een toeristische opleiding is dat paar altijd dat ze het onderwerpen maar die soort van in een rente nieuwsgierigheid eigenlijk wat je dan mee moet nemen ze van oké we gaan dit aan je enig idee om boeddha meer van kunnen cultiveren of misschien wel waarom dat zo is weggedrukt in hoe we nu leven ja zijn denk ik twee schil mevr hoe komt het dat in het niet meer zal beheersen en hoe kun je het meer ja een zelf ontwikkelen hoe het komt dat ik niet meer zo beheersen het eerste deel van het boek gaat over een aantal redenen waarom over het algemeen niet zo heel goed wel vragen stellen en één ervan is die jij noemt namelijk ik luister al heel slecht dan wat ik plan mijn eigen referentiekader mijn eigen ideeën van een zonvakantie klap ik over de ander heen om vervolgens te zeggen ook snel precies wat je bedoelt de socratische luisteren is eigenlijk luisteren om niet te begrijpen zodra je het moet zonvakantie noemt is mijn taak om al mijn eigen beelden ideeën oordelen die er wel zijn eventjes te parkeren en te bedenken oké maar dit is mijn idee allemaal van de zon vakantie maar wat bedoel jij de mee goede herder over dus dat kunnen we of het algemeen nog niet zo goed ons eigen referentiekader uitschakelen en echt zuiver luisteren een andere reden is dat het gewoon heel lekker is om over jezelf te praten schijnt dat ons lichaam dopamine aanmaakt op het moment dat je over jezelf spreekt dus veel zelf beloond’ er dan een vraag stellen en ik denk ook wel dat we het in het onderwijs niet zo heel goed geleerd krijgen dat gaat toch heel vaak over kennis reproductie niet altijd zijn uitzonderingen maar vaak toch ook wel en in onze cultuur en maatschappij en media wordt het hebben van een mening veel groter beloond dan twijfelen en vragen stellen en je even onthouden van visie of opinie en die even niet op tafel gooien dus dat ze denk ik ook redenen waarom er niet zo heel goed in zijn in het nog meer kan beroep in jezelf ik vind je bijvoorbeeld van dit hormoon dat je nou dat is heel bewust moet zijn van oh wacht even dit is mijn beeld van zonvakantie en ik krijg wel eens te dus niet heel veel kritiek op de boeken met een beetje en die snap ik ook dat is namen mensen zeggen oh ja maar dat boek hoeven vragen stellen gaat heel erg over wat ik allemaal niet moet doen en dat is een beetje pijnlijk maar het klopt wel we hebben eerst heel veel af te leren al onze luister gewoontes al onze gewoontes om te zich over dat heb ik ook maar dan erger of advies te geven dat moet je eerst bewust worden vervolgens afleren en in jezelf een oneindige nieuwsgierigheid oproepen die gaat over maar wat denk de ander en daarmee laat je dus ook los dat je perse je eigen mening zou moeten willen delen per zijde anders zou moeten willen overtuigen van iets maar dat je realiseert dat nieuwe ideeën voor mij zitten eerder in jouw hoofd mijn eigen denken kan ik kan wel en dat ik van de iets van twee scherm al dat heb ik ook [Muziek] waarom ze heb jij de nooit [Muziek] klopte tomaatje zeggen oh ja door door dokters zeggen kapje hem ook meteen al enorm ja en iedereen kent dat volgens met het gevoel wel dat je heel enthousiast vertelt over je bruiloft of je vakantie of ben ik het een gesprekspartner ons over rechts zeg nou maar de malediven dat is nog niks blijkbaar op huwelijksreis dagen en daar een beetje een soort ja staat af te wachten tot die andere klaar is mensen verhaal niet nee oké dus dan blijft het gesprek op de oppervlakte hangen je leert allebei niks nieuws hier gaat ie deur je eigen weg en lina oké misschien geen verhaal en tegen op te houden voor een keer ligt het machine wel een beetje aantikken wat voor situatie zit kan me goed voorstellen dat het op met je collega’s of als je niet zo heel veel zodat het ook alleen maar ergens is het voor mij boom vorm van goede gespreksvoering een rapport maken zorgen dat de ander zich aan jou kamwiel eten alleen is dat dan een rapport over de top misschien ja dat snap ik wel ik denk dat dat ook heel goed is om het vooral niet definitief in de prullenbak te gooien want dan anderen kan zich ook getroost voelen door jou van exact ja alleen zo zette hem vaak niet in vaak begin ik te praten omdat ik zin heb om jou te praten en niet perse om de annotatie van hey ik heb het ook een blauw wit maakt aan een heel mooi onderscheid in zij zegt ergens in een interview van kijken je weet dat het over troost gaat als jij mij verteld ik noemen wat over ik heb een ruzie hun partner ik voel me zo rolt en hebben geschreeuw tegen elkaar en ik ik schaam me echt over wat ik heb gedaan gezegd je weet dat het over troost gaat als ik dan blijf bij wat afschuwelijk ik weet hoe je je voelt vertel verder dan gaat het over troost maar op het moment dat ik een anekdote de volle schuif met nou ik weet hoe je je voelt 2 weken geleden jongen was ik met mijn partner dan gaat het niet meer over troostte gaat het over kijk eens hier is mijn verhaal en dan in de maak je graag ook geen spoor meer maar voelt andere schiller verdomme ja stap is bedoeld voor de industrie denk ik wel durven mensen überhaupt nog vragen aan je te stellen er gesprekken met je aan te gaan ik denk dat ik er een heel zelfbewust bord ervan dat dat je ook al gezegd van tevoren ja dat zeggen alle journalisten en podcasters die ik niet spreek hoe is de toepassingen van in jouw leven nu nou inderdaad kan je dat zeggen bijna iedere iedereen die mijn interview dit team en dat snap ik ook je gaat vragen stellen aan iemand dit geval een boek het gestelde vragen stellen maar ik ga het nog wel eens de mist in ik ben ook mens ik vraag mijn vriend ook wel eens aan heb je niet gestofzuigd wat echt helemaal geen vraag is dat weet iedereen maar arjuna ik zal ook mijn slecht wat zou je dan moeten vragen nou dat ze leuke wat even de onderscheiden die waarvan ik oproep in het boek is dat je jezelf dat je veel meer verantwoordelijkheid neemt voor moet ik nu iets vragen of moet ik iets zeggen en heel vaak doen door elkaar dan verpakken de ene van de commentaar of een of andere manier een vraag maar denk je jezelf dat het ook beter is van peter te bellen dat is iets met een vraagt ik dacht er maar het is zeer zeker vraag dan moet ik de ballen hebben om iets te zeggen namelijk you ik denk dat het beter is om peter te bellen ik vind dat je dat en dat had moeten doen in plaats van maar vind je niet dat je dat en dat het moeten doen ik heb ook niet echt een echt een vrouwendingetje omdat wat de show we coachen en ik doe het met een vraag net als met die dat voorbeeld van jane blijkbaar van wel maar je valt in een vraag zie je dus eigenlijk wil je zeggen ik denk dat het een vrouwendingetje in ja en dan kun je de overstap maken naar ik denk dat is dus en zo zet klopt dat volgens jou ja maar is veel cleaner dan door elkaar gooien 8 cil ali’s je zegt het en jij als meer vragen is dat een vrouwending dat kan dat kan een uitje vraag blijft dus dat jij een hypothese hebt een idee dat het best wel eens een vrouwending zou kunnen zijn dus het ongeluk aan vragen stellen vind ik dat je aan de vragen van de nieuwe moet een vraag stelt kan zien hoe die er eigenlijk stiekem over denkt überhaupt toch ja en alles wat ik uit wat het allemaal projectie van wat er uit mijn geest komt kan je een deductie doen van nou dit is wat er waarschijnlijk wat wat thema’s zijn niet mee bezig houden het zeker ja en dat dat analyseren al denkende vind ik een van de leukste dingen van is oké dus mensen vinden het spannend om met je het eten te interviewen ja en ik vind het altijd leuk om dat journalisten dan bijvoorbeeld inderdaad geen vragen van nou dat was een slechte vraag die ik heb besteld in de interviews ik ook wel mijn ballen hebben want daar gaat het over ja dus ook naar je eigen werk en met werk bedoel ik dan de vragen die stelt dat je daar ook afstand van neemt en net zo objectief durft te labelen als dat verander als ik een argument van putje incoherent kan noemen zou mooi zijn als ik mijn eigen argumentatie ook af en toe kan bestempelen als kool daar was ik iets aan doen we niet klopt echt niet dat ik uw moeilijk moeten ergens en bedacht het of daar dan worden we naar onzeker van want stel je voor dat we de mand vallen of stel je voor dat we iets zeggen wat niet klopt dat proeft ik daarnet ook allemaal uit je de voorbeelden elke dit vereist ook als van ballen en en lef om dan te zeggen niet een vraag te stellen toujours le code maar chania dit is hoe ik erover denk aan vinden we dat zo moeilijk of waarom en de mensen die hebben voelt hier trainen van je groeps gesprekken ontmoet daar zit daar die weerstand ja waar dingen denk ik ik denk dat wel heel vaak nuance gebruiken als masker en als list onder het mom van nee maar het is wel belangrijk om te nuanceren ik zeg niet dat het onbelangrijk is ik zeg alleen wel dat we dat heel vaak maar heel snel doen want het veilig dan kan ik namelijk zeggen ja nou een keer kunnen misschien wel liever tegen vrienden en andere keer dan misschien niet dan heb ik altijd gelijk het is namelijk zo moet ook een hele veilige positie 2 als opstelling moet nemen en die stelling ook verdedigen en zeggen dit is liegen omdat de gooit natuurlijk veel meer mezelf in het wel dan kan ik namelijk bevraagd worden op de kleur die bekend ja dus kleur bekennen is veel spannender voor mensen en ook denk ik dat dat spannend is omdat we onszelf te weinig toestemming geven om weer van kleur of visie te veranderen terwijl wat raar doet het eigenlijk ja 100% heb ik ook last van nou als je naar want ik kan me heel goed voorstellen dat voor jou of nodig oh mijne helemaal tot erg stug door ja kan je alles meenemen in dat proces toen jij in die materie begon en wat voor wat er in jouw grootste leerpunt was toen je hiermee aan de slag want ik merk nu ook echt wel even vast dat moet ik kan me heel goed voorstellen dat het misschien bij ook is gebeurd en kan je ons thuis mee naartoe nemen ja leuk kunt lenen ja mijn gasten waar valken was niet dat ik mijn eigen visie per se wilde delen en dat merkte ik een heel veel het merk ik nu nog steeds aan deelnemers of een klasgenoten tijdens de opleiding toe dan dat en hoe veel voorkomende valkuil is maar ik een ergens denk ik als kind al de opvatting ergens opgelopen van maar mijn mening en visie is niet zo interessant en hoef ik niet perse te delen kan ik ook in mijn eentje op mijn zolderkamertje wel uitdokteren maar ik ga voor andere mensen vragen stellen dus ik was als kind is dat was niet mijn valkuil mijn grootste valkuil was echt dat ik hem een beetje geen pretje enthousiasme en dat schrijf ik ook in het boek dat als je als je je eigen socratische houding echt goed traint betekent het ook dat je iets minder empathisch wordt omdat je om ontdekt van hey er is zoveel lol en wijsheid en plezier te ontdekken in socratische gesprekken als je let je beheerst en maar niet iedereen zit daar op te wachten zo koud dat je denkt ik ga je gewoon zitten lastigvallen met vragen dus ik merkte begin wel aan mijn vriendinnen dan had maar als een een origineel verhaal dat ze met mij wilde delen en in plaats van dat je zelf het kunt hier nog een eindje ging dan de ene kant te vragen stellen dus dat was echt mijn valkuil ik dacht oké dus je kan niet iedereen tegen zijn zin niet zomaar lastig gevallen met vragen dat moet je misschien media singer was met coaching dat je van te voren van het niet dood de andere kant ook weet oké we gaan nu type gesprekken in ja het is wel handig om het aan te kondigen of in ieder geval de uitnodiging te doen van je ze wil iets onderzoeken samen en op het moment dat iemand heel emotioneel of verdrietig is het sowieso niet het moment maar later kan het best wel zijn dat als iemand weten van hey is dat altijd voor een goede vragen ik heb hier echt een blinde vlek ik komt er op mijn werk helemaal uit en er is iets tussen aan een werkgever ik doe er wat ik snap het niet dat je dan grimas een onderzoeks gesprekken kan maar ik mijn enorme the fault is dat ik erg enthousiast over ben dat ik mijn ex hij altijd l je kan die mensen tegen zien in gelukkig maken en wat deed ik toen was paar meisje dat ik ook zijn opleiding minuut voor alles ontdekte een dag maar iedereen moet het weten ziet u niet de persoon te wachten dus ja sta je dan met je mooi break maar dan reageren mensen dan dat gebeurt gewoon als jij daar mee vol enthousiasme iemand zit daar een emotie na vreemdgaan ja extreme je dat vreemdgaan het dat niet ja maar ik doe dat is inmiddels niet meer inmiddels heb ik wel geleerd dat er zijn momenten voor empathie en een arm om de schouder en nog een biertje en bitterballen of in chocola en er zijn momenten voor scherpe vragen en inmiddels de vind ik natuurlijk in de een jong luxepositie dat mensen mij opzoeken en betalen om de irritant de horizon te zijn met de vragen die je eigenlijk jezelf zou moeten stellen jullie zelf niet stelt de noodzaak voor als ik een beetje weg maar ik kan er niet heen mijn vriend interviewen die kan dan boek je ogen doen denk ik over de directeur zie ik ook wanneer iemand aan te is of zichzelf voor de gek houdt op een of andere kulargument op tafel legt soms wel ik ga mijn soms ja maar wat zitten hier moeten doen ik heb gister nog gister nog 1000 meeting kan er allerlei ideeën op tafel maar ook alle angsten van je maar stel nou dat de deelnemers en liet me toe om kunnen gaan stemmen dat ze de camera uit willen zetten en dan maar ja de workshop doen hoe gaan we dat ik ook ja nou en als je dan in uw online workshop gaat zitten moet je misschien niet je camera zullen zetten of vier dit is niet jouw workshop dus dan krijg je wel de tools ook om glashelder te spiegelen van hema hier komt iets op tafel wat er misschien niet hoeft aan te mogen dan wel de ballen hebben omdat het moment dan als te pakken sommige mensen reageerden geirriteerd als je het als ik het op een verkeerd moment inzet en al mijn goede vraag heel tof ik jullie zaal is een klein beetje kritiek op je boek terugkijkend wat is de uit voort gekomen wat je echt totaal niet aan zag komen of we nu 8 raster van war dat had ik echt niet verwacht in welke zin naam voor ontmoetingen of een of of ik wil zeggen benefit’s maar weet je er komen er komen dingen naar je terug ja je hebt je hebt je ziel en zaligheid is een boek gestopt en na aan de wereld gepresenteerd er wordt op gereageerd en jij hebt een open houding maar ik zie wel wat er komt maar een heel benieuwd van oké wat waren daar de de mooie onverwachte dingen die je echt van te voren niet dat kunnen bedenken wat dat jou gebracht zou hebben dus wel broek als misschien ook de content want het zijn weer 2 ja dat ze vragen aanvulling ja mooi nou wat ik ontzettend verrassend vinden wat me ook nog iedere keer heel dankbaar maakt is de moeite die mensen nemen om bijvoorbeeld een fotootje te maken of op linkedin of via de mail een paar zinnen te wijden aan dat ze een boek hebben gelezen en wat ze brengt dat vind ik zo waanzinnig ik had ooit een ik het idee kreeg voor het boeken zo’n droom van ja het is geen handleiding voor een heel degelijk socratisch gesprek er maar ik dacht wel paar sokken filosofisch en vaardigheden kunnen we volgens mij allemaal ook toepassen in ons dagelijks leven dus op die manier is het geschreven in de hoop dat we dan betere gesprekken zouden kunnen voeren en dat gebeurt is dus laatst was er bijvoorbeeld iemand die zij en mijn vriend is je boek aan het lezen en ik merk echt nog een andere gesprekken voeren zijn heel veel organisaties die zeggen van ja ik werk bij haar er en ik wil eigenlijk onze hele afdeling dit boek leest want ik ga precies mis bij ons bestellen elkaar gaan vragen nemen maar dingen aan weten niet hoe we moeten domme vragen dat zijn cliënt of bewoners op nummer maar dus dat vind ik te gek en ook al heel veel media moet ik ineens overal in de kranten staat ik denk aan en gaat gaat het over mij hoezo dan dat is een wonderlijk wonderlijke wereld ja en misschien nog wel een dingetje jullie net al zei ik zei het is geen degelijk handen boek zo kraters bespreekbaar zijn dan boeken voor dus in de praktische filosofie wereld waar ook mensen zitten die echt academische filosofie praktiseren en hoog hebben zitten en ook een stuk houdingen en degelijker in het vak staan die die geen de dit boek nou oppervlakkig en vanuit hun perspectief snap ik dat erg zich wel dus maar die zag ik ook niet perse aankomen oh oké ja geeft toch ook ontzettend ego dan denk je kan ook het zou ik het perspectief kunnen pakken dat ik meer dan 5 maar ja waarom omarmen die dat niet want ik denk dat je met het heel toegankelijk maken van hele taaie kost was je naar de originele teksten gaat kijken of naar een fysiologische opleiding in het heel veel mensen dat afschrikt ook niet allemaal mee zijn en toen oefenen het wel dit is ander slim voor zijn ja ik zat voor oude mannen met baarden helemaal gestudeerd hebben zo ja dus ik begrijp die die houding kan ik in mezelf niet dat het verwondert me vooral het was precies mijn doel om een brug te slaan tussen de deur filosofie zoals we dat vaak associëren met ouders misschien toch best wel ingewikkeld en dan is ie als om duidelijk te maken dat hoeft helemaal niet het kan heel praktisch heel klein frustrerend maar ook heel erg leuk zodat hopelijk mensen die hierdoor gegrepen zijn dit zien als een soort opstapje naar hij maar hier wil ik meer van en die dan de opleidingen gaan volgen die ze tot tot dit boek misschien hebben gezien als misschien wel moeilijk of niet hebben van mij op onze gaan boeken kopen die wel het is een super degelijke academische handleiding zijn dus in die zin is dan boeken van heel andere doelgroep denk ik dan mensen die al tien jaar socratische gesprekken voeren en vanuit die bril bekeken ja kan ik nu de die die kritiek wel indenken alleen het ook om je zonden was niet nodig rio ik denk ja dat is altijd al zo’n soort strijd hoor tussen de grote academische filosofen en de mensen die het echt naar het volk proberen te het is niet nieuw het is ook jaren aan gang maar ik moest er toch wel een beetje zodat mijn lieve kleine blonde meisje mij dat gewoon beelddenken ja waar is toch ruimte voor iedereen en hoe meer mensen enthousiast voor de ook de praktische filosofie hoe beter en misschien een andere dingen doen nou dit boek zowat ja precies mij begrijpt ze zelf ook de dynamiek niet perse om te zeggen dat durft wel dat tegen niet dat volgens mij jullie gaten houden van voor welke doelgroep het is geschreven het lijm een prachtige het gewoon een socratisch gesprek aangaan met zo’n groep of niveau zeker mij ook wat het verwondert me weg jalhay wanneer is een boef oppervlakkig wanneer neemt het boek is een laser serieus en wanneer niet ja dat hoop ik wel interessant en is er dan is er een beperkte ruimte voor boeken of van cursussen ja bied mee dus je moet echt een spiraal die vraag van wat wat brengt het je hele wervelwind ik eens meer dan ook de boel gaat ontzettend goed is zit er bijna een 20.000 stuks dus in een twee dan word ik dan aangekondigd als bestsellerauteur of san luis op instagram ik ga even spreken we zijn super blij dat elke bit auteur van hij kon spreken de voel ik me ook meteen een beetje zo’n klein worden maar jongens je moest eens weten mijn vrienden dat helemaal nooit lachen dan zit ik zocht het met maar ochtenduren op de bank aan koffie zegt de jong je moest eens weten de bestsellerauteur zit hier ook gewoon in op je hand juist dat roxana buiten para koekjes gek en ook dat is dan weer een soort van stereotiep beeld van we dat we heel erg leuk lijkt ook om daar tegen aan te schuren want waarom mag je niet gewoon jong jong en barbie en in hun ogen misschien oppervlakkig maar zo wat dus joden zouden meer mensen gehangen en denk ik mag het al een stuk heel erg mijn weg daarin ook geweest heb je een schaar van dat zijn degenen die de barrières doorbreken dod die bruggen slaan die we heel veel gaan brengen you later later beter vragen staan laten we beter luisteren hoe meer mensen daarover we gaan zenden hoe beter wij dan toch met z’n allen van worden het leert me ook iets over heb het denken van anderen blijkbaar hebben sommige ons iets te beschermen ja ja en gedachtegoed of een andere visie ja maar ik heb nooit zou de dynamiek begrepen dat je dan een andere beneden moet trappen om je eigen die ik snap die strijd gewoon die hond of naast elkaar het is toch niet of of maar misschien kan en dat ik dan weer veel te leven in mijn [Muziek] lijkt mij een hele volgens mij zal gewoon heel gezond psychologische mechanismen wat er in dat dat ik wij denken in groep uit groep oké dit zijn wij mijn vriendin belangrijk dus alles wat er buiten valt dan gaan we niet voor [Muziek] ik heb ooit een boek gelezen voor smegen het over geweldloze communicatie ik zie nog zo dat matisse je ook vormen voor wanneer je de ‘s nachts spreker afkapt en nam je ook al voorbeeld gaf je ook als iemand heeft elke dit en dat meegemaakt ik dan gang kaarten verhaal over kiezels elle versus het beest en paartjes er ook wel meer weet je dat neem me mee in jouw gevoel jouw ervaring what has been seen cannot be aensien sinds dat de belgische heb gezien zie ik het ook bij andere soms irriteer me dat ook als ik er nou met een verhaal komen mijn vriend die gaat dan met iets heel anders wat zijn jouw typisch dingetjes of vragen waar je zelf op het checken van arya is niet meer niet meer zo [Muziek] en wat zijn you go to extra heel vaak twee vragen denk je dat we met de ene wat zijn vragen wij waren maar je merkt ook hier deelnemers waar ze zich op moeten vangen net als ik die ik ben ik heb continu soort van editor niam oh oh mijn hier een baby’s aanstellen acties maar daar begint het mee en dan wordt het vanzelf veel helderder dus eigenlijk wat je nu net heel mooi” zegt is waar is zien cannot be an scene en het is ook zo als je het er nog eens kun je me niet weten en dan ga je echt al vanaf nu duister je misschien anders naar radio-interviews of anders naar gesprekken van anderen kun je bepaalde dingen herkennen vooral hier nu tinten verhaal over oké hier doet iemand iets met een vraagteken maar is niet echt een vraag dus vragen waar je zelf ik zou kunnen betrappen zijn bijvoorbeeld van die al aanbelt woordjes alsmaar en niet in de vraag dus als je vraag begint met maar is het verschijnt geen vragen en dat gaat heel vaak in combinatie met niet dus in de vergadering in the heat of the moment maar denken jullie me ook een dat dat wordt is een soort vormen vragen is het uiteindelijk niet dus iemand die commentaar heeft maar niet gaat staan voor die commentaar dat een soort vraag giet het is een goede vraag als ze als hele simpele praktische jack kun je ze ook afvragen begint mijn vraag en de vraag hoort wie wat waar hoe veel waarom wanneer dan kun je dus redelijk op vertrouwen dat het ook echt een vragen worden begin bij vraag met een werkwoord denk heb weet dan is het nog maar de vraag of het uiteindelijk ook echt een vraag is dat je misschien toch een suggestie aan doen bent een gesloten vragen dank aan er voor het is een super goed alleen het op dat het niet dan stiekem je commentaar en de vraagteken erachter en ik zeg altijd als je vraag langer is dan 8 geworden dan is hij waarschijnlijk te vragen dus probeer om je hoofd te formuleren en dan op tafel te leggen zonder hem nog na te gaan kleien en boetseren hier nog een broodje erbij en daar nog natuurlijk in en daar nog iets aanpassen maar gewoon dus de draad op oké en wat is de allerslechtste vraag die jou is gesteld heb je hou eens op ik kan me zo ben ik ga even masseren en dat is ook stukje beroeps informatie voor mij foto’s van roadmap stiekem en trainingen tegenkom is dus een dingetje waar was weer bezighouden vind leuke verzameling verzamel jij slechte vragen mijn eerste reactie zou zijn dan mee want ik struikelde over iedere dag moet ik alle soorten aanwijzen was in tv-programma kijkt in de krant of iemand hoort praten met slechte vragen doel ik vooral vragen niet echt een vraag zijn dus jullie geen moreel slechte vraag qua onderwerp of inhoud maar slechte timing of slechte formulering of iets wat eigenlijk geen vraag is dan ik heb een geen lijstje van ik kan het niet een vraag bestempelen als naam dat is echt het slechtste vragen niet mij ooit gesteld is maar wel dat ik zo laat een interview had met iemand en die stelde dan heel veel vragen achter elkaar en had opgezegd een voorbeeld van nou ja jij bent vraag stellen dus als iets doen het niet deugde zeg maar dus die ik kon spiegelen ik wel terug van ja dat is voor het cocktail vraag want je zelfs nu zes en ik weet niet waar je naartoe wil oh ja zij die in gelijk ja wat wil ik dan ook echt weten het was heel stil ze komt die vertraging eigenlijk vanzelf en uiteindelijk kwam naar superhelden korte vraag uit soms moet je gewoon even nadenken voordat je begint op handelen en dan kom je ergens keren vraagt even maar antwoordde een hele vorm wat wil ik nou meten oh ja en misschien niet bang zijn voor de stilte die er dan valt ja dat verwondert me heel erg de mensen stil te zijn een beetje allergisch voor ofzo terwijl in het boek staat oefeningen doen wel eens in keynotes of in workshops de oefening waarbij een lijn erg goede steelt mijn schoonmoeder was laatste bezoek en die haalde er vinger over de printen die zijn wel lekker schoongemaakt zeg eens nader ging ze weer mijn mijn fabrieks instelling is om het enige denken aan een eigen schoonmoeder stad van kunt zullen niet te doen en de opdracht is dan ik ga jou de vraag en dood maar voordat ik iets vraag of zeg zwijg ik 20 seconden 20 super kort toch nou ik wil best wel even als het van test nu de 2e seconden laag leuk dat zegt super lang oh ja ik begin ervaren mensen dat als heel lang en 20 seconden is werkelijk waar niks ik uw een op dat was namelijk een minuut en voordat je antwoord geeft moet jij ook 20 seconden zwijgen en als je altijd hebt gegeven en ik ben een nieuwe vragen van die reactie moet ik ook doet dus dat is de het format en dat stuk een heel kunstmatig formaat ook in het groen ze pletten laten houden maar het zorgt er wel voor dat eigenlijk tot nu toe alle deelnemers zeggen j ja het wordt zo veel rustiger in mijn hoofd en al het gebabbel wat meteen in de opkomt als ik die ergernis honger van al dat ik ook nee maar zou je niet eens dit en maar je zou dat kunnen doen dat wordt eigenlijk dat rustiger en wat er overblijft is een hele cleane verdiepende vragen die u zou willen stellen en ik zou een moord als een ander groepjes langs loopt die oefening doen is dat ik kan horen aan mijn stem die zag naam een beetje qua toonhoogte dat er ook meer rust in het denken komt de zinnen voor een korter er is er ontstaat ook weer verbinding daardoor want je bent heel zorgvuldig gaan stapelen in plaats van en dit en dat en associatie annie mg maar daarvoor moet je wel de stilte even kunnen verdragen ging kapot hoor dan stilte is iets dat we zouden kunnen nemen voor mijn wat zeg je het in gesprek dat niet de hoeven niet eens van jou ben en van nadenken winacties wil vragen om helderheid te krijgen ik zou het weten ik heb toen ik die studenten waar ik het straks over had was het drie seconden massaal zachtjes ook echt zo [Muziek] ja ja als je tekort doet ons erg vijf vier drie twee een en ik mag er ouwehoeren dus dan gaan we iets voor het startblok staan maar mijn 20 op een minuut ja dat kun je huis konden volhouden willen tellen maar daarna ja ga je toe gekomen om heen er is een anent gezegd iets nog een schoonmoeder ze vindt het irritant zal de zit blijkbaar ik moment dat ze betrapt wordt op dat de huis niet gewoon is wat spelend in de en dan ga ik niet dood vervelend gewoon een deur waar de koeien met een vraag misschien wat raak je zo en haar commentaar ik noem maar iets wat stelletje nu je boek opnieuw zouden schrijven aan zou willen vullen ik kan me heel goed voorstellen dat het hem dan is het er wat zou hier niet aan veranderen zou er iets aan veranderen ja dat denk ik wel ik ben nu te koop mijn boek kan in spreken om een luisterboek van te maken een anime die natuurlijk ook gewoon kritisch en zijn echt wel maar dit is in seefeld en ik al dat zou nu toch anders formuleren ik weet niet of ik een hele stukken uit te halen toe zal voegen ik denk ik wat kleine inzichten oh erin zou verwerken of misschien nog wat voorbeelden van de afgelopen paar maanden ik denk dat de in hand in de boodschap zou wel enigszins overeind blijven maar ik zie het ook als een ik weet dat van a als theatermaker je voorstellen niet af op het moment van de première je blijft er naar kijken en denken hoe kun je die zin toch iets anders zeggen of hij die tafel staat er toch niet heel handig moet een beetje naar achter of dat kostuum van haar klop nog niet dus het blijft een work in progress en dat is met name van een boek het deze je kan iedere herdruk nog wel kleine wijzigingen hoeveel aanpassingen maken hebben ook gedaan maar ik hoop eerlijk gezegd dat heel veel suikers zou zeggen ja ik zou ik nu net iets anders opschrijven als mens dat ook een teken dat je ontwikkelt verder denkt dat boek is er zijn mensen die er is of hebben gezegd die hier iets in zien waarvan ik denk uhh zie dat er een of juist heel goed of nog scherper hebben kunnen verwoorden dan dat ik dat heb kunnen doen in het boek en echt mensen in recensies zinnen hebben geschreven dag nadat ik dat diegene toch nog beschikking dan gaat ik het schreef dus in die zich ontwikkelt het zich genoeg maar grote wijzigingen zou je niet en dan vervolg thema ze zou ik al te poederen ja twee eigenlijk ik heb zoveel twee boeken ideeën die ik nog wil maken een is [Muziek] verhalen een soort parabels met of dieren of mensen in de hoofdrol een beetje toon tellegen achtige stijl sprookjesachtig van waaruit je een filosofie denk gesprek zou kunnen voelen dus ik kan een paar hoofdstukken bij die gaan over hoe hoe voor je een gesprek aan denken zo’n verhaal en dat is het einde verhaal maar gaat wel over thema’s als mond verbinding misschien kan ik zelfs een verhaal over racisme schrijven zonder dat het over racisme gaat om wel over ongelijkheid waardoor je een gesprek gevonden over de thema’s maar met zijn verhaal is ingang kunt filosoferen vanuit kunst met gedichten en verhalen en dat lijkt heel tof en zullen ze sneakersokken zich echt op vragen stellen we zitten hier en daar een wat stukjes in die gaan over helder en kritisch denken maar ze er eigenlijk nog wel een paar boek voor willen schrijven echt puur helder kritisch denken met heel praktisch oefeningen net zoals ook het is ook sneakers niet wat dragen maar wel een die weet je van tevoren al gaat de groep met zijn plaats ja fine dat vind ik wel heel moeilijk het doet me wel wat zeker omdat het gewoon mijn collega’s van genoten zijn die daar wat van vinden ik probeer ook bij mezelf wel de moed of de drive om het toch te maken is het eigenlijk sterker zijn toestand het was ook je eerste aanzet was ik wilde mijn eigen denken helderder maken en dit is dan een soort van tussenstap of tussenfase misschien en waarin onderscheidt dan trouw stellen van die vraag zich nog van helder kunnen denken vraag stel is denk ik een onderdeel van helder denken maar die viel over vraag ik borstel daar probeer tijdens het schrijven dan als ik dingen aan strijd dan wordt het echt een enorme dikke pil ik gewoon heel veel bewaard voor een volgend boek om het over het vragen stellen al zoveel te zeggen was en ik dacht ik wil liever dat onder weer helemaal uittypen en het onderscheidt zich van helder denken in dat er gewoon denk opdrachten en denk trainingen zijn om je eigen denk een scherpe te houden dus leren argumenteren bijvoorbeeld of drogredenen leren herkennen staat niet in zoverre knikkers of heel beperkt en daar een hele goede tool om jezelf trainen in logica en deugdelijk redeneren crease wat uit diepe belasting wel een leuke ook omdat hij niet in het boek staat een droog geen goed voorbeeld misschien ik carletto vertellen ja die met logica is een beetje je leert logica door vooral fouten te herkennen in logica dus daar daar begint het mee dat je voor en ook eigenlijk hier dat je vooral dingen te zien en horen en analyseren wat er niet klopt en waarom het al niet klopt dus een hele kennen drogreden is bijvoorbeeld het alleen dood is argument waarbij we zeggen we doen de bewering euro is helemaal niet zo slecht argument mijn oma die lokt een pakje per dag en die dat wel 93 terwijl als je die even analyseert dan weet je dat een oma die 93 maar ze nooit voldoende bewijs om de claim te ondersteunen dat logische geheel niet slechter zijn maar in een gesprek of in een debat hoor je zoiets en door de snelheid ga je erin mee of ga je erop in en de kunst is nu juist om je ook hier weer te vertragen en even stil te staan bij hem en wat voor soort argument produceert iemand nou dus dat is er eentje nog eentje doen ja je gaat lukken denken stel het is het huis tuin en keuken voorbeeld [Muziek] zeer leuk ook gewoon gebruik van denk stilte stel ik vragen aan jou wil je pizza dat en je zegt ik wil patat want het is lekker kun je zien moeten we ergens is niet klopt aan het argument band aan mij af bent want dat is werk mandaat is lekker ik waarschijnlijk want dat is dan alleen mijn visie was mijn gingen samen eten zo was het niet de vraag bovendien jaar per foto die lekker oh nee ik weg ga twee inhoud dus alle voor wat zelf wilt kunt hem wil je wortel broccoli en zeg ik wil broccoli want dat is gezond dat idee helemaal niet zo simpel je bijna op me heen kijk dat idee van gezond is dat dat nu niet voor broccoli of gaat het ook op vermoord hem oh ja nou precies oké ja dus daarmee leg een argument neer wat mensen goed geld voor de andere kant waarmee een argument in de prullenmand gooien dus dan doe je een technische term het heet ongedifferentieerd argument dat betekent dat het is niet exclusief voor dat ene ja als ik vraag wie je koffie of thee en jij zegt tegen want dat is warm gaat ook op voor koffie ja maak je zegt t land van koppie krijg ik hoofdpijn dan ze dan onderscheidend een concept dat je gebruikt getekend geen overtuigen van koffie wel als je het ik een broccoli want dat is groen groen gaat niet of gehoord als ja ja oh stuk van de wortel dus dat er van die drogredenen zal niet dat je argument om gediscussieerd argumenten die ik super leuk vind ontdekken en maar waarmee je ook helder uit kunt creëren in gesprek en in je eigen denken wat als jouw keuzes moet maken dat ik nu over broccoli wordt een pizza betaald maar vraag kan natuurlijk ook heel erg zijn wil ik hier gaan gewoon hier blijven wonen op weer terug naar bij mijn ouders wonen als je argument dat is om hier heb ik een mooi huis het gaat daar waarschijnlijk ook op ze traint je om dingen echt uit elkaar te vlooien en steviger argumenten te kleien ja wat ik er echt geweldig aan vind is dat het ook het over heel het zit zo grillig het overstijgende op oh dit is mijn referentiekader mijn perspectief en wat hij dan doet is wat de vraag dan dat geeft men doet of dat blootleggen van zijn drogredenering komen wachten 7 oost dit zo had ik het nog niet bekeken oh en dit is angst ik ben bang angst dat ik daar niet een mooie huis vindt een soort eigenlijk getraind en iets objectiever denken ja en puzzelen en zijn zo gewend om onze subjectieve gedachte was serieus te nemen en dan kom je er mee maar pak slaag kom je verder door je ook eten te schuren aan wat meer objectiviteit maar wel dan vraag jij ons als subject zijn de om objectief over onszelf te zijn dan ga je die diepte filosofie in oké maar wie en wat is dan dat objectieve [Muziek] jezelf een heel creatieve gedachten dat is dat logica is een wortel doorgaans oranje of groen doorgaan zo lang en dus zo super simpel kan zijn dat vinden we heel erg moeilijk want we soms zijn geweest maar ik zie het zo is is het waar maar ik zal vooral willen uitnodigen om dus even goed te schoppen tegen het is waar van het logica en denk jij dat deze over in jouw mening deze manier van kijken en stilstaan en vertragen dat we daar dat dat voor iedereen praktisch is of of nuttig is kan hem veel verschillende mensen veel verschillende doelgroepen koper wereld haar er in de het al maar [Muziek] op hoe grote schaal is dit nuttig ja groeien met mijn eigen idealistische ik zeg natuurlijk weer iedereen moet hier iets van maar zo werkt het niet ik denk dat ik meer of mindere mate afhankelijk van hoeveel je interesseert of je het leuk vindt denk ik toch kleine stukjes daarvan je wel degelijk kunnen helpen in je eigen gedachten cursus helder krijgen of in vergaderingen helder kunnen zien van hem en jij je ligt nu een argument manier voor project aan maar datzelfde argument gaat op van project b dus we moeten nog een argument hebben om te zeggen we gaan verven aan niet met b dus ik denk in die zin dat heel veel mensen er iets aan kunnen hebben en en mijn favoriete leermeesters pas komen er nu veel is echter over ja dan dat helder kritisch denken en filosoferen en vragen stellen is in theorie voor iedereen mensen als voetbal voor iedereen is maar tegelijkertijd houdt iedereen van voetbal sommige mensen vinden dit leuk en begin talent voor hebben geen zin in omdat is hier denk ik net zo wie noem dan een paar inspiratiebronnen kan je lees je graag ik even wil mezelf te meer aan committeren ja wat wat lees je of om naar misschien in het is podcast lijst er dan maar dan wat consumeer jij jouw hoofd te blijven dat het is heel graag tegenwoordig ook al veel over business en marketing omdat ik aan denk en hoe wil ik dan met de tanks bedrijf dat kan ik daarna creëren boeken leest kan er dan in dit geval twee tegelijk kindje fictie en non-fictie ik ben je bezig in science van haar raam ik echt te gek om je eigen individuele ik je eigenlijk minder markt te voelen hoe we deze hele week geschiedenis van de mensheid je moet eigenlijk continu herinnerd aan zo’n haast niet leuk in en dat doen we moeilijk soms is dat ik heb heel leuk boek met een nieuw boek binnen dat heet hoe de wereld denkt van bach maar die niet beginnen als ik het goed heb onthouden en hij gaat vertrek vertrek eigenlijk vanuit dat fenomeen dat op verschillende plekken op de wereld zonder dat er nog elektriciteit van school telefoon dezelfde soort ideeën ontstonden en de standaard filosofie boeken gaan eigenlijk uit van naar jurkje die denk er in die tijd en die zei dat en hij is het meer onderwerpen aan dit onderwerp van daaruit licht die manier daar op die manier zal mij nog twee bladzijden lekker heel interessant de stoïcijnen als iemand denkt ik wil bij als je stel je je luistert nu hier naar school is leuk boek zoeken tussen fysiek earth maar wat wat zou ik dan nog tot me kunnen nemen wat niet meteen helemaal hoogdravend en moeilijk is zou ik zeggen ga de stoïcijnen lezen maken zo heel leerzaam en boeken in het bijzonder wat je alleen iets overdenken overpeinzingen op een site in hem in die tijd is het een zakboekje wat heel een hele kleine overdenking je zit hij aan extreme zijn super praktisch en hebt een boek dat heet zal het ons leven en dood en daar staat de eind reden van zag het is een sowieso de socratische dialoog mensen denken vaak als een heel moeilijke ingewikkeld maar dat valt wel mee als je even het geduld het om jullie mee te installeren en in te duiken en vertalingen kiest die niet heel erg middeleeuws is dan is dat best wel mooi weg en is daar veel rijkdom in te vinden denk ik dat zijn een paar van van mijn inspiratie van o ja nog even noemen dat is een poolse dichteres deze fantastische het is woah szymborska moeten we nog even herhalen ik melas zouden zeggen wissel avond voor schrijf ik mijn pols zijn dus ga je dan be span wat te zeggen en haar manier van gedichten maken is eigenlijk heel socratisch op het hele grote filosofische ideeën over leven en dood is super kleine momenten en 6 een gedichtje over dat is ook een landweg lood en zit sint evertje die is dood en die ligt op zijn rug met zijn poot op zijn buik gevouwen en dan ga daar overdenking over juiste de kevertje zo ziet liggen is de dood helemaal niet groots en meeslepend en wij denken dat de dood dat heeft te gelden dat iets is dan alleen ons mensen overkomt maar dat is niet zo en de manier waarop zij die pendelbeweging 8 hele maakt dus grote ideeën abstracte dingen maar heel klein super praktisch en herkenbaar vinger en jona zitten en weldra te vegen literatuur heel erg de maar ik ga straks eventjes opschrijven grootste wij en is nog iets waar frank al dat wordt mijn eigenlijk nooit gevraagd en dat ze dat we wil ik zo graag dat me gevraagd voor het ik snel ga vertellen dus moet je even niks te binnen maar niet moe gepraat nou al die podcast interviews nee ik denk als je wil het is een tijdje geleden dat ik heb gedaan ik merkte wel toen ik heel veel interview tijd voor kan de televisie gaat opnieuw televisie maar kranten en radio televisie voor haar eens lekker frisjes mee de de toen waren echt een paar achter elkaar dat ik op geen meter voor je zelfs een paar keer dat verhaal achter elkaar vertellen dan denk ik nou zijn mensen die zat van maar ik merk ze draad hier over mag gaan en je doel je verdiept ook je onderzoekt ze is alle gelegenheid om dingen uit te diepen dat ik alleen maar weer een jong enthousiast wordt en ik al het feit dat zo veel mensen inzien wat voor waarde die heeft echt goede gesprekken voeren ik kreeg een tijd terug en commentaar het zal lang geleden op de podcast toen maakte ik het vergelijk soms kan je na een gesprek weglopen en ik jeetje wat is er net gebeurd bijna alsof je seks hebt gehad alsof omdat je ja geef het kom je een connectie het voelt heel intiem en spraken we uit het wel die podcast te diep in zijn mond achteraf al wat een verschaling eigenlijk van deze generatie dat er een podcast opgenomen moet worden dus een officieel moment waar je op record drukt om eigenlijk gewoon basically een goed gesprek te hebben want dat is de podcast anders dan twee mensen zeg ik mijn telefoon uit cancel modules ik heb even helemaal aandacht voor jou en wat wat wij hier nu gaan laten ontstaan [Muziek] want wat ik wel cissé via de heeft hij eigenlijk best zo heel erg gelijk in de misschien luisteren laan ook zo graag naar podcasts omdat we zelf dat soort gesprekken helemaal niet voeren en ik ben ik zo want klein dat ik gewoon begin van heb ik dat gedaan oké om er zelf gekeken ja eindelijk o-ring jou dat ook met chefs van hebben de zonde of ik zou schaar hulde mensen meer ook die dialoog en die diepgang en dat we er echt gesprekken met elkaar gaan voeren maar ja dus niet altijd officieel in de zin van de voelen nieuwe socratisch gesprek jongens dat kan als je dat interessant vinden een leugen in een je wilt jezelf trainen gaven was ook raad is een gesprekken voeren maar mijn op moet wel echt zijn ontwikkel een paar filosofische vaardigheden en dat is niet moeilijk die die zijn er al wel die zijn ook hun coachingsopleiding cursus die komen ook behandeld alleen hier zijn ze wat filosofische neergezet maar ik zou wel willen zeggen dat kunnen creëren in alle gesprekken die je hebt hoezo mijn telefoon tafel leggen als je uit eten gaat met je partner hoezo met je koffie in je hand al bijna doorlopen als je collega even iets vraagt hoezo geen tijd nemen voor vertel wat is precies je kunt hoezo geen vragen stellen hoe zo denken dat het allemaal snel moet of stilte ja dat hoor ik af dat maakt ook heel erg in de gesprekken inma en geven aan we zijn zo bang voor stilte of voor niks doen en dat moet dan perse gevuld worden met social media of met chitchat het mag ook gewoon even oké misschien zijn we gewoon klaar met jou misschien heb ik nu gewoon even niks te vertellen of niks te vragen en zitten gewoon in stilte bij elkaar ja of misschien ben ik aan het verwerken wat je hebt gezegd of ben ik een vraag aan het bedenken en ik ja zijn zoveel mooie dingen mogelijk in stilte laten we die vooral toestaan in onze gesprekken ja het is echt een uitnodiging om opnieuw te kijken naar hoe sta jij in gesprekken mensen ervaren mijn workshops en trainingen of een socratisch gesprek ook wel als actieve mindfulness want je richt je aandacht zo op dat wat je aan het doen bent ja actief mindfulness ik mooi lichaam kan trouwen [Muziek] jeetje ik vind gewoon dat iedereen je boek moet je eens kijken heb ik kijk echt wel uit ook naar de vervolgstap naar het het denken hij kan psycholoog statisticus of niveau psychologie is heel veel statistiek naar komen natuurlijk heel veel buyers dus een vertekening in het denken dat is een statistiek ook voor op ontwikkelt ook om dat te kunnen uitsluiten deels als je van het waanzinnig fascinerend en vroeger hadden de krim psychologen dan ging je met mentale krachten hebben vele zo ja wat is een hand is psychologie een apart onderdeel dus het gaat het is echt gaat heel mooi hand in hand ik heb mede ook door wat ik bij jou slag ga ik waarschijnlijk volgend jaar een tweejarige praktische filosofie opleiding ook doen je dat stukje terug het altijd al zat en zit een psycholoog maar laat het is free sophie theologie [Muziek] psychologie het hangt je de menselijke geest dat hangt ik al met elkaar samen en vind juist de brug tussen oké dat is mooi ali theorieën die fris over maar en hoe dan hier nu bij wat hebben wij daaraan vind heel mooi dat jij artsen van runs for breekt ja zo groot is ook hij zei filosoferen uit boeken levert alleen maar boekenwijsheid op je hebt het was iets aan als jullie hier nu in dit leven toe kan passen en hij deed ook gram de marktplaats ja doe dat was niet alleen maar in de luister die hij was ook filosoferen is voor het volk wat is chili sfeer precies laten we dat als als laatste vraag haakje groeien ik zou zeggen filosoferen is wijsbegeerte dus je hebt het verlangen om wijzer te worden en om daar te komen moet je eerst zelf herkennen dat dat wat je dacht te weten dat dat misschien niet eens je moet jezelf en twijfel durft trekken en om daar te komen heb je tools tot je beschikking heb ik vragen stellen en helder denken nog afsluitende tips voor mijn verloot ja in de in het gebied van vraag stellen ja ja ja mijn zijn volgens mij zelf al je soms de neigingen van twee dagen achter elkaar stellen waardoor de ander niet meer weet en dat is zonde want je stelt zoals dan wel goede vraag maar die blijft of liggen of de ander maakt een verhaal van hoe doe je het niet [Muziek] en volgens mij ik denk ik ik verdenk je een mutant nee ik denk je naar een na vandaag scherper door hebt of je iets aan het vertellen bent of dat je vraag gaan stellen bent en daardoor denk ik ook helderder van het kan het allebei goed en hen helpen als je weet ik ga nu een verhaal vertellen misschien komt de vraag misschien nog niet of ik van u vraag stellen en soms zodat het nu door elkaar heen ja na vandaag treffend scherpe oog ja nee ja te gek speciale daar zijn ook deze podcast ook voor degenen die luisteren ja weet je super herkenbaar natuurlijk nee dank je wel daarvoor dat je het hem even terug spiegel dus ja super mooi dank je wel ja